در لوله کشی ساختمان برای نگهداری و باز و بسته کردن لوله ها، فیتینگهای دنده ای و شیرها ابزارهای خاصی مورد نیاز می باشد و هر کدام دارای کاربرد خاصی می باشند.
متداول ترین آچارهای لوله کشی عبارتند از:
۱-آچارهای لوله گیر: آچارهای لوله گیر جزء وسایل اولیه و ضروری در لوله کشی می باشند و به علت شرایط خاص فک های این نوع آچار، در صورتی که جهت گردش آن صحیح باشد فک ها به دور لوله و فیتینگ قفل شده، موجب نگهداری، باز و بسته شدن آنها می گردند
-آچار لوله گیر یک دسته: اجزای آن عبارت است از فک های ثابت و متغیر، مهره ی جابه جا کننده ی فک متغیر، دسته ی آچار، فنر ضامن و پین
جنس بدنه ی آچار لوله گیر از فولاد ابزارسازی، و جنس فکهای آجدار آن از فولاد آبدیده ی مقاوم است که در صورت خراب شدن آج فک ثابت، با در آوردن پین امکان تعویض فک فراهم می گردد. آچارهای لوله گیر را با توجه به قطر لوله طراحی نموده و اندازه ی آچارها را بر روی دسته ی آچار حک می کنند.
کارخانجات سازندهی آچارها برای معرفی آچار، مشخصات کاملی شامل وزن، طول آچار (انتهای آچار تا لبهی فک ثابت) و اندازه ی حداکثر فاصله ی بازشدن فک ها را بر حسب واحدهای مختلف درج می نمایند .
آچارهای لوله گیر یک دسته در سه نوع صاف، زاویه ای و ۹۰ درجه تولید می شوند. از آچارهای لوله گیر صاف در کارهای معمولی و از آچارهای زاویه ای و ۹۰ درجه در جاهایی که امکان ماتور (گردش لوله) آچارهای معمولی فراهم نباشد مثل قرارگیری لوله در کنار دیوار، در کف زمین و نزدیک سقف استفاده می شود .
آچار لوله گیر یک دسته ی صاف
آچار لوله گیر یک دسته ای زاویه ای
آچار لوله گیر یک دسته ای ۹۰ درجه
– آچار لوله گیر دو دسته (سوندی): کاربرد این نوع آچار در لوله کشی مانند آچار لوله گیر یک دسته است. از این آچار، به خاطر دو دسته بودن و امکان مانور بیش تر آن نسبت به آچار یک دسته، استفاده ی بیشتری می شود
آچارهای لوله گیر دو دسته در دو نوع صاف و ۴۵ درجه تولید می شود.
آچار لوله گیر در دستدی صاف
آچار لوله گیر دو دسته ۴۵ درجه
لازم به ذکر است که این ابزارها در اصطلاح عامیانه آچار شلاقی نامیده می شود، که نادرست است.
۲- آچار شلاقی (تسمه ای): به خاطر دارا بودن تسمه اطلاق لفظ آچار شلاقی مناسب این آچار است، جنس تسمه یا توار این آچار معمولا از چرم مصنوعی مقاوم می باشند. از این آچار برای گرفتن لوله های با سطوح خارجی صیقلی و آبکاری شده (گرومی) و شیرها استفاده می شود، زیرا سطح صاف تسمه یا نوار مانع از هرگونه خدشه رساندن به سطح لوله می گردد
۳- آچار زنجیری: آچار زنجیری نیز یکی از انواع آچارهای لوله گیر است که از آن در لوله کشی، جهت باز و بسته کردن لوله و فیتینگ ها استفاده می شود.
این آچار دارای یک دسته و زنجیر فولادی مقاوم به همراه یک یا دو فک است که در موقع پیچیده شدن به دور لوله و فیتینگ آنها را محکم گرفته و از گردش آنها جلوگیری می کند.
از آچار زنجیری بیشتر جهت نگهداری و باز و بسته کردن لوله و فیتینگهای قطور استفاده می شود .
۴-انبر کلاغی : انبرکلاغی از نظر شکل ظاهری شبیه آچار لوله گیر دو دسته است، با این تفاوت که فکهای آن دارای سطح تماس کم تری است .
این آچار دارای دو فک و دو دسته است که روی یکی از دسته ها سوراخهای متوالی یا شیارهای متعددی جهت تغییر اندازهای دهانه فکها می باشد.
از انبر کلاغی بیش تر جهت باز و بسته کردن لوله های کم قطر با سطح صاف و صیقلی یا لوله های پلاستیکی و مهره های سیفون و چند وجهی (شش گوش) و گرد استفاده می شود.
۵-آچارهای قابل تنظیم با فک صاف: از این نوع آچارها به واسطهی داشتن فکهای صاف و بدون آج برای باز و بسته کردن شیرآلات، فیتینگهای چند وجهی (مثل مغزی و …) و پیچ و مهره ها استفاده می شود.
اجزای آچارهای لوله کشی قابل تنظیم عبارت است از: دسته ی آچاره فکهای ثابت و متغیر، مهره ی جابه جا کننده فک متغیر
۶-آچارهای مخصوص: در موقع نصب سرویس های بهداشتی، طراحی بعضی از سرویس های بهداشتی
(دست شویی یا ظرفشویی) به گونه ای است که برای نصب تجهیزات بر روی آنها استفاده از ابزارهای معمول امکان پذیر نمی باشد. لذا طراحان ابزارهای مخصوصی برای این منظور ساخته اند که مهم ترین آنها عبارت است از:
– آچار دست شویی: از این آچار برای باز و بسته کردن مهره هایی مانند مهره ی لوله ی پیسوار و مهره های پایه های شیر مخلوط تو کاسه که در زیر کاسه ی دست شویی یا ظرفشویی قرار گرفته اند استفاده می شود
نوع سادهی آچار مخصوص دست شویی
-آچار دستشویی نوع تلسکوپی: در عکس زیر مشاهده می نمایید که دارای دسته متغیر و قابل تنظیم می باشد.
کاربرد آچار دست شویی تلسکوپی را ملاحظه می نمایید .
۷- آچار بوشن توکار: این آچار دارای بدنه ای فولادی است که در یک طرف آن یک دنده ی رو پیج و در طرف دیگر آن دو عدد مهره ی اولیه و ثانویه قرار دارد و از آن برای باز و بسته کردن بوشن ها یا رو پیج تو پیجهای شکسته شده یا معیوبی که در داخل دیوار قرار دارند بدون نیاز به کندن کاشیها استفاده می شود.
۸-آچار مهره گشا (پله ای): قست آچارگیر این وسیله به صورت پله ای با اندازه های مختلف بوده و دستی آچار به شکل جغجغه ای عمل می کند. از این آچار برای باز و بسته کردن دنباله های کنتور آب، مهره های تنه ی شیر مخلوط و شیر رادیاتور که قسمت آچارگیر آن ها به شکل زائد در داخل دنباله می باشد استفاده می شود.
۹- آچار داخلی: از این آچار، با توجه به آج قسمت لوله گیر پله ای آن، برای باز و بسته کردن مغزی هایی که در بدنه ی خارجی آنها محلی جهت گرفتن آچار نباشد استفاده می شود که با گرداندن پیچهای قسمت لوله گیر، آجهای آن به جدارهای داخلی مغزی محکم چسبیده و پس از گرداندن دسته ی آچار در جهت باز شدن، مغزی از آن قسمت باز می شود. یکی از موارد کاربرد این آچار در جاهایی است که سردنده ی لوله در داخل فیتینگ شکسته شده باشد .
۱۰-آچار زیر آب: بعضی از زیر آب های دستشویی و ظرفشویی قدیمی و لوکس فاقد پیج اتصال قسمت فوقانی زیرآب به قسمت زیرین آن می باشند. در عوض قسمت فوقانی این نوع زیر آب ها یک زایده برای اتصال به قسمت زیرین وجود دارد که برای باز و بسته کردن زیر آب از دست شوی، از این آچار استفاده می شود.
۱۱-آچار تخت ثابت: اجزای این نوع آچار در حقیقت از دو آچار مکمل هم تشکیل شده که یکی به صورت یک آچار رینگی است که قسمتی از آن برش خورده و مثل آچار تخت از آن استفاده می شود، و دیگری یک نوع آچار تخت شیاردار است که از آن برای باز و بسته کردن شیرهای پیسوار یا باز و بسته کردن دو فیتینگ متصل به هم استفاده می شود. برای این کار لازم است که از یک آچار به صورت ثابت و از آچار دیگر به صورت متحرک استفاده شود.
